Đập Đồng Cam Phú Yên – Báu vật của xứ hoa vàng cỏ xanh

Đập Đồng Cam Phú Yên là báu vật thiên nhiên và công trình lịch sử của xứ hoa vàng cỏ xanh, nơi dòng sông Ba uốn lượn qua thân đập vững chãi, tạo nên bức tranh sơn thủy hữu tình với cánh đồng lúa mênh mông và núi non hùng vĩ. Nằm tại xã Hòa Hội, huyện Phú Hòa và xã Sơn Thành Đông, huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên, đập được xây dựng bởi kỹ sư Pháp Lefevre từ năm 1924 đến 1932, với chiều dài 688 m và vai trò tưới tiêu cho hơn 22.000 ha đất nông nghiệp. Là công trình thủy lợi lớn nhất Phú Yên với hơn 2.500 hạng mục, nơi đây không chỉ mang giá trị kinh tế mà còn là di tích thắng cảnh quốc gia, thu hút du khách bằng vẻ đẹp hoang sơ, thơ mộng giữa đồng quê yên bình. Sự kết hợp giữa kiến trúc Pháp cổ kính và thiên nhiên miền Trung khiến Đập Đồng Cam trở thành biểu tượng tự hào, nơi du khách có thể chiêm ngưỡng sự hòa quyện giữa con người và đất trời.

Vị trí địa lý

Đập Đồng Cam tọa lạc trên sông Ba (hạ lưu gọi là sông Đà Rằng), nối núi Trù Cát ở bờ Bắc (xã Hòa Hội, huyện Phú Hòa) với núi Qui Hậu ở bờ Nam (xã Sơn Thành Đông, huyện Tây Hòa), tỉnh Phú Yên. Khu vực này thuộc vùng Tây Phú Yên, với địa hình đồng bằng ven sông và đồi núi thấp, tạo vị trí chiến lược cho thủy lợi và du lịch sinh thái. Cách trung tâm TP. Tuy Hòa khoảng 35 km về phía Tây Nam, đập nằm gần Quốc lộ 25, dễ kết nối với các điểm như Nhà thờ Mằng Lăng và Gành Đá Đĩa, mang đến hành trình khám phá đa dạng.

Lịch sử hình thành

Đập Đồng Cam được thiết kế bởi kỹ sư Pháp Lefevre cùng cộng sự Nordey vào năm 1917, khởi công năm 1924 và hoàn thành năm 1932, sử dụng nền đá granite vững chãi với sự tham gia của hàng nghìn lao động địa phương. Công trình đòi hỏi hy sinh của hơn 50 người dân Phú Yên, trở thành biểu tượng của sự kiên cường và phát triển nông nghiệp miền Trung thời thuộc địa. Đến năm 2023, đập được xếp hạng di tích thắng cảnh quốc gia, tôn vinh giá trị lịch sử và văn hóa, với lễ hội truyền thống mùng 8 tháng Giêng để tri ân những người đã hy sinh.

Đặc điểm tự nhiên và kiến trúc

Đập Đồng Cam có chiều dài 688 m, chiều cao trung bình 5 m (từ móng đá), với điểm cao nhất 10 m và thấp nhất 3 m, bao gồm hai kênh dẫn nước Chính Bắc và Chính Nam tưới tiêu cho 22.000 ha đất lúa. Kiến trúc Pháp cổ kính với thân đập bê tông vững chãi, ghềnh đá tự nhiên và dòng nước chảy êm đềm, tạo hệ sinh thái phong phú với đầm sen bạt ngàn và cánh đồng xanh mướt. Nơi đây còn có bia kỷ niệm và các hạng mục phụ trợ, kết hợp hài hòa giữa công trình nhân tạo và thiên nhiên hoang sơ, giữ vai trò quan trọng trong chống lũ và phát triển kinh tế địa phương.

Vẻ đẹp hoang sơ thơ mộng

Vẻ đẹp hoang sơ của Đập Đồng Cam nằm ở dòng nước trong xanh uốn lượn qua thân đập, hòa quyện với đầm sen hồng phớt và cánh đồng lúa chín vàng dưới nắng miền Trung, tạo bức tranh hữu tình níu chân du khách. Từ trên đập nhìn xuống, núi non hai bên ôm ấp sông nước, gió thoảng mang hương sen và tiếng chim ríu rít, mang đến cảm giác yên bình giữa xứ hoa vàng cỏ xanh. Đặc biệt vào mùa xuân, sen nở rộ kết hợp nắng mai lung linh trên mặt nước, khiến nơi đây như báu vật thiên nhiên, nơi bộn bề cuộc sống tan biến trong sự thơ mộng.

Hướng dẫn di chuyển

Từ TP. Tuy Hòa, du khách chạy theo đường Nguyễn Tất Thành đến đường Hải Dương, ra Quốc lộ 25 khoảng 26-27 km đến Ngân Hàng Chính Sách Xã Hội, rẽ trái 1,5 km đến Văn phòng Ban Quản lý Đập Đồng Cam, sau đó rẽ phải để đến đập. Lộ trình mất 45-50 phút bằng xe máy, đường thẳng tắp qua làng quê và đầm sen; thuê xe máy tại Tuy Hòa giá 100.000-150.000 VNĐ/ngày để chủ động ngắm cảnh. Sử dụng Google Maps nhập “Đập Đồng Cam Phú Yên” để định vị chính xác, hoặc taxi khứ hồi khoảng 400.000 VNĐ; từ Quy Nhơn, chạy theo QL25 thêm 100 km. Khởi hành sáng sớm từ tháng 1-8 để tận hưởng thời tiết đẹp và lễ hội tháng Giêng.

Trải nghiệm thú vị

Dạo bộ trên thân đập ngắm dòng nước chảy và chụp ảnh check-in với background đầm sen bạt ngàn là hoạt động hấp dẫn, đặc biệt vào mùa sen nở khi màu hồng phủ kín mặt nước. Tham gia lễ hội mùng 8 tháng Giêng với các hoạt động văn hóa dân gian, tri ân người xây dựng đập, mang đến khoảnh khắc gần gũi với truyền thống Phú Yên. Cắm trại qua đêm bên bờ sông, lắng nghe tiếng nước réo và gió đêm mát mẻ, hoặc câu cá thư giãn, giúp du khách chìm đắm trong vẻ đẹp hoang sơ, quên đi mệt mỏi. Những trải nghiệm này không chỉ giải trí mà còn giáo dục về lịch sử, lý tưởng cho gia đình hoặc nhóm bạn yêu thiên nhiên.

Lưu trú và ẩm thực

Lưu trú gần Đập Đồng Cam chủ yếu qua cắm trại tự do bên bờ sông (mang lều và thức ăn riêng) do khu vực hoang sơ ít tiện nghi, hoặc quay về homestay tại huyện Phú Hòa cách 10 km giá 200.000-400.000 VNĐ/đêm. Các khách sạn tại Tuy Hòa cách 35 km cung cấp tiện nghi đầy đủ từ 500.000 VNĐ/đêm, phù hợp lưu trú dài ngày. Ẩm thực địa phương nổi bật nem nướng, bánh ướt chả cá hoặc hải sản tươi từ chợ Phú Hòa, giá 30.000-60.000 VNĐ/phần; picnic với sen tươi hái tại chỗ tăng phần dân dã. Lưu trú tại đây giúp tận hưởng bình minh trên đập mà không vội vã.

Lưu ý an toàn

Thời gian lý tưởng từ tháng 1-8 với thời tiết khô ráo, tránh mùa mưa tháng 9-12 vì nước xiết và đường trơn; mang giày chống trượt, kem chống nắng và nước uống. Không đứng sát mép đập khi nước lớn, đi nhóm cho cắm trại và kiểm tra thời tiết trước; tôn trọng di tích bằng không khắc vẽ hoặc xả rác. Vé tham quan miễn phí, nhưng ủng hộ kinh tế địa phương qua mua nông sản; tránh câu cá bằng điện để bảo vệ môi trường. Tuân thủ quy định lễ hội để chuyến đi an toàn và ý nghĩa.

Kết hợp khám phá

Gần đập, ghé đầm sen Hòa Hội cách 5 km để ngắm hoa sen và chụp ảnh mùa hè, hoặc Nhà thờ Mằng Lăng (15 km) chiêm ngưỡng kiến trúc cổ. Tiếp tục đến Gành Đá Đĩa (20 km) khám phá ghềnh đá bazan hoặc Bãi Xép (25 km) với bãi biển hoang sơ. Kết hợp thăm sông Ba hoặc ruộng đồng Tuy Hòa để hành trình văn hóa – thiên nhiên đa dạng. Tour Phú Hòa 1 ngày có thể bao gồm Đập Đồng Cam và các điểm lân cận, dễ di chuyển theo QL25.

Đập Đồng Cam Phú Yên là báu vật của xứ hoa vàng cỏ xanh, nơi công trình lịch sử hòa quyện thiên nhiên hoang sơ mang đến bình yên cho du khách giữa miền Trung. Với vẻ đẹp thơ mộng và giá trị văn hóa sâu sắc, nơi đây hứa hẹn những kỷ niệm tự hào, khó quên cho lữ hành.