Gà nước mặn Phú Yên – Thượng phẩm quý hiếm không thể bỏ qua

1. Gà Nước Mặn Phú Yên – Nhìn Vậy Mà Không Phải Vậy

Khi nhắc đến ẩm thực Phú Yên, du khách thường nghĩ ngay đến những món hải sản tươi ngon như tôm hùm, mực một nắng hay bánh canh chả cá. Thế nhưng, có một “đặc sản” khiến nhiều người tò mò và phải thử bằng được: gà nước mặn Phú Yên. Nghe tên, ai cũng tưởng đây là món gà được chế biến theo phong cách miền biển, với vị mặn mòi đặc trưng của nước mặn ven đầm vịnh. Nhưng không, “gà nước mặn” thực chất không phải gà mà là một loài cá hiếm có, mang tên cá bò hòm – một thượng phẩm quý giá chỉ những tín đồ ẩm thực sành sỏi mới biết đến.

Cá bò hòm, hay còn gọi là “gà nước mặn”, sống chủ yếu ở các vùng biển lặng sóng như vịnh Vũng Rô hay đầm Ô Loan tại Phú Yên. Loài cá này thuộc họ cá nóc, với thân hình vuông vức, da nhám sần sùi như lớp giáp thiết, khiến ngoại hình trông khá “kỳ quặc” và kém hấp dẫn. Chúng không sinh sản nhiều, tốc độ lớn chậm – có khi nuôi 3 năm trong lồng bè chỉ đạt 5 lạng – nên nguồn cung khan hiếm, giá bán có thể lên đến 2-2,5 triệu đồng/kg, thậm chí cao hơn vào mùa cao điểm. Chính sự quý hiếm này khiến “gà nước mặn” trở thành món ăn “cơ duyên”, chỉ những ai may mắn mới được thưởng thức khi du lịch Phú Yên.

Sở dĩ gọi là “gà nước mặn” vì thịt cá trắng ngần, dai chắc, không tanh như cá thông thường, mà giống hệt thịt gà: toàn thân là thịt, chỉ có xương sống lớn, không lẫn xương dăm. Ăn vào, bạn sẽ cảm nhận vị ngọt thanh tự nhiên, béo ngậy từ lớp mỡ dưới da, giàu đạm và axit béo tốt cho tim mạch. Đây không chỉ là món ăn mà còn là biểu tượng của sự tinh tế trong ẩm thực miền biển, nơi tạo hóa ban tặng những báu vật ẩn mình dưới lớp vỏ thô kệch. Nếu đến Phú Yên mà bỏ lỡ, bạn sẽ tiếc nuối vì đã bỏ qua một phần hồn cốt của vùng đất “hoa vàng cỏ xanh” này.

2. Thế Nào Là Xấu Mà Vẫn Được Săn Lùng? Cứ Nhìn Gà Nước Mặn Phú Yên Là Biết!

Trong thế giới ẩm thực, không hiếm món ăn “xấu xí” nhưng lại chinh phục thực khách bằng hương vị đỉnh cao. Gà nước mặn Phú Yên chính là minh chứng sống động: ngoại hình “dị hợm” với thân hình hộp vuông, da lốm đốm đen nhám như tổ ong, mặt giống con bò gù, đuôi và vây bé tí khiến chúng bơi lội chậm chạp, “ú nu ú nần”. Nhìn thoáng qua, nhiều người còn nhầm với… một con vật lạ từ biển sâu, chứ không phải hải sản ngon. Thế nhưng, chính lớp “giáp thiết” ấy lại che giấu phần thịt trắng muốt, dai ngọt, khiến món ăn này được săn lùng khắp nơi, từ du khách quốc tế đến các đầu bếp nổi tiếng.

Tại sao “xấu mà vẫn đẹp”? Bởi lẽ, giá trị thực sự nằm ở bên trong. Cá bò hòm sống ở môi trường nước lợ sạch sẽ, không ô nhiễm, nên thịt cá không chỉ ngon mà còn bổ dưỡng cao, dễ tiêu hóa. Chúng khó đánh bắt – thường dùng lưới hoặc lồng bè ở vùng biển Phan Thiết nối liền Phú Yên – và chưa thể nuôi đại trà do tốc độ sinh trưởng chậm. Kết quả là, mỗi con cá trở thành “vàng ròng” trên bàn tiệc, giá có thể bằng cả một bữa ăn sang trọng ở nhà hàng 5 sao. Du khách đến Phú Yên thường phải đặt trước qua các quán hải sản địa phương hoặc ngư dân ven đầm, vì nguồn hàng eo hẹp, chỉ có quanh năm nhưng dồi dào hơn vào mùa hè.

Sự “săn lùng” này còn đến từ yếu tố văn hóa: ở Phú Yên, “gà nước mặn” không chỉ là món ăn mà là niềm tự hào của ngư dân. Họ kể rằng, loài cá này tượng trưng cho sự kiên cường của biển cả – bên ngoài gai góc nhưng nội tâm ngọt ngào. Nhiều câu chuyện truyền miệng lan truyền, khiến món ăn trở thành “must-try” cho ai yêu khám phá. Dù giá đắt đỏ, thực khách vẫn “đỏ mắt” mua vì vị ngon khó quên, khiến họ quay lại Phú Yên chỉ để… ăn thêm lần nữa.

2.1 Nhiều Câu Chuyện Thú Vị Quanh Cái Tên Cúng Cơm Của Gà Nước Mặn Phú Yên

Cái tên “gà nước mặn” nghe “cúng cơm” nhưng đằng sau là cả một kho tàng chuyện kể dân gian đầy hài hước và ý nhị. Người dân Phú Yên đặt tên theo kiểu “trông mặt bắt hình dong” – nhìn ngoại hình mà gọi. Thân cá vuông vức như chiếc hòm gỗ (nên gọi “bò hòm”), da dày nhám giống da bò gù, và thịt trắng dai như gà thật, nên ghép lại thành “gà nước mặn”. Một số nơi còn gọi là “cá thiết giáp” vì lớp da cứng như áo giáp, bảo vệ chúng khỏi kẻ thù dưới biển.

Có truyền thuyết kể rằng, xưa kia ngư dân Phú Yên đánh bắt được loài cá lạ, mang về làng mà ai cũng sợ vì hình dáng “quái dị”. Nhưng khi nướng lên, mùi thơm lan tỏa, thịt ngon khiến cả làng kinh ngạc. Từ đó, họ đặt tên “gà nước mặn” để trêu đùa, nhưng cũng để tôn vinh món ăn “ẩn mình” giữa biển khơi. Một câu chuyện khác vui hơn: cá bò hòm bơi chậm, thân hình “mập mạp” khiến chúng dễ bị bắt, nhưng chính sự “lười biếng” ấy lại làm thịt dai ngọt, không bị “cơ bắp” như cá săn mồi.

Những giai thoại này không chỉ làm món ăn thêm phần hấp dẫn mà còn gắn bó với đời sống ngư dân. Họ thường kể cho du khách nghe khi bán cá tươi tại chợ ven đầm Ô Loan hoặc Vũng Rô, biến việc mua sắm thành buổi trò chuyện thú vị. Cái tên “cúng cơm” ấy đã vượt biên giới Phú Yên, trở thành biểu tượng ẩm thực, được nhắc đến trong các sách du lịch và chương trình truyền hình. Nhờ đó, dù “xấu xí”, gà nước mặn vẫn được săn đón, chứng minh rằng: vẻ đẹp thực sự nằm ở hương vị và câu chuyện đằng sau.

2.2 Thưởng Thức Gà Nước Mặn Phú Yên Thế Nào?

Thưởng thức gà nước mặn Phú Yên là một nghệ thuật, vì món ăn này giữ được vị ngon nguyên bản nhất khi chế biến đơn giản, tôn lên thịt cá dai ngọt. Có nhiều cách chế biến, nhưng phổ biến nhất là nướng trui – cách truyền thống của ngư dân. Chọn cá tươi (khoảng 0,5-1 kg/con), làm sạch ruột, rửa muối rồi nướng trực tiếp trên than hoa đến khi da cháy xém, tỏa mùi thơm lừng. Lột da ngoài, phần thịt trắng bên trong sẽ lộ ra, ăn kèm bánh tráng nướng, rau thơm (húng quế, tía tô), dưa leo, bún tươi và nước chấm đặc trưng: mắm nêm Phú Yên pha ớt, tỏi, chanh. Vị dai, béo, ngọt thanh hòa quyện, không hề tanh, khiến bạn “ngây ngất” ngay miếng đầu.

Cách khác là nướng muối ớt: Ướp cá với sả, tỏi băm, ớt, muối, hạt nêm trong 15 phút, bọc giấy bạc rồi nướng than 20 phút. Món này đậm đà hơn, thịt thấm gia vị, ăn cuốn bánh tráng với rau sống và nước mắm gừng. Nếu thích nhẹ nhàng, hấp cách thủy với gừng tươi giữ nguyên độ ngọt, hoặc nấu súp với rau củ cho bữa ăn gia đình. Dù cách nào, lưu ý chọn cá tươi từ ngư dân uy tín, tránh cá đông lạnh để giữ dinh dưỡng.

Khi du lịch Phú Yên, bạn có thể thưởng thức tại các quán hải sản ven biển Tuy Hòa hoặc homestay gần đầm Ô Loan, giá khoảng 500.000-1 triệu đồng/con tùy kích cỡ. Kết hợp với chuyến thuyền ngắm vịnh Vũng Rô, bữa ăn sẽ thêm phần thơ mộng. Gà nước mặn không chỉ ngon mà còn là cách để bạn kết nối với văn hóa địa phương – một thượng phẩm quý hiếm, đáng để “săn lùng” khi có dịp ghé Phú Yên.