Ngôi làng đá độc đáo bên di sản Gành Đá Đĩa (Phú Yên)

Không kém phần mê hoặc so với Gành Đá Đĩa, làng Phú Hạnh (xã An Ninh Đông, huyện Tuy An) nổi bật với quần thể kiến trúc đá bazan được người dân dựng nên từ thế kỷ XIX. Những bức tường rào, giếng cổ, nền nhà và cả chuồng trâu đều làm từ cột bazan lục giác “nhặt” ngay trên bãi gành kế bên, tạo nên “bảo tàng đá” sống động hiếm thấy miền Trung. Khách ghé Gành Đá Đĩa chỉ cần đi thêm 2 km về hướng tây bắc để hòa mình vào không gian làng cổ trầm mặc, nơi mỗi phiến đá kể chuyện đời ngư dân qua bao mùa biển động.

Lịch sử hình thành

• Khoảng cuối thế kỷ XIX, cư dân Phú Hạnh tận dụng cột bazan rơi vãi sau quá trình khai thác đá ở Gành Đá Đĩa để dựng nhà, rào vườn, tạo hàng trăm công trình dân sinh trường tồn đến nay.

• Các khối đá lục giác dài 0,6–1 m xếp khít không cần vữa, dựa vào “khóa chốt tự nhiên” của bazan, giúp tường mát về hè, ấm về đông và bền vững trước gió biển.

Kiến trúc đặc trưng

Giá trị văn hóa

• Làng đá là di sản kiến trúc dân gian phản ánh óc sáng tạo của ngư dân Tuy An khi “biến” nguyên liệu núi lửa thành không gian sống bền vững.

• Nơi đây lưu giữ phong tục lễ hội Cầu Ngư tháng 3 âm lịch, khi ngư dân rước sắc thần đi dọc tường đá ra gành cúng biển, nối liền văn hóa biển với di sản địa chất.

• Nhiều nghệ nhân địa phương vẫn truyền nghề đục, chẻ bazan cho thế hệ trẻ, giữ hồn đá qua các sản phẩm mỹ nghệ nhỏ như cối giã trầu, tượng cá ngừ.

Trải nghiệm cho du khách

• Đi bộ “con đường đá” len lỏi giữa hàng rào bazan phủ rêu, chụp ảnh với phông nền nâu đen tương phản màu áo dài trắng rất được ưa chuộng.

• Tham quan xưởng đẽo đá thủ công, thử tay ghép cột bazan thành chậu cây mini. Phí trải nghiệm 50 000 VNĐ/người (đã gồm hướng dẫn).

• Thưởng thức bánh ít lá gai và cá hấp gừng nấu trong nồi đá, món ăn truyền thống giữ nhiệt lâu, vị ngọt đậm đà.

• Kết hợp check-in hải đăng Gành Đèn (cách 1 km) lúc hoàng hôn, ngắm toàn cảnh gành đá trải dài ra biển.

Cách đi & lưu trú

• Từ TP Tuy Hòa chạy QL 1A 30 km về bắc, rẽ đường tỉnh 652 đến bãi đỗ xe Gành Đá Đĩa, sau đó thuê xe điện 20 000 VNĐ vào làng Phú Hạnh (2 km).

• Ở lại homestay đá “An Ninh House”, phòng đôi 400 000 VNĐ/đêm, tường bazan mộc mát rượi, bữa sáng cháo nhum miễn phí.

• Hoặc về thị trấn Chí Thạnh (7 km) nghỉ khách sạn Tuy An để dễ thưởng thức sò huyết Đầm Ô Loan đêm.

Lưu ý bảo tồn

• Không tự ý bẻ, lấy đá bazan làm kỷ niệm; tường rào lỏng mạch dễ sập khi tác động mạnh.

• Giữ gìn vệ sinh, hạn chế xịt nước muối vào tường đá vì dễ làm rêu chết, mất vẻ cổ kính.

• Ủng hộ quỹ “Giữ hồn đá” ủa thôn, 10% doanh thu vé xe điện góp tu bổ công trình xuống cấp.

Làng đá Phú Hạnh không chỉ là “hậu trường” độc đáo cho bức tranh Gành Đá Đĩa, mà còn là di sản sống kết nối con người với địa chất nơi “xứ Nẫu”. Ghé thăm, lắng nghe tiếng đá kể chuyện nghìn năm, du khách hiểu hơn tinh hoa lao động của cư dân ven biển Phú Yên.