Di tích lịch sử quốc gia địa đạo Gò Thì Thùng

Di tích lịch sử quốc gia địa đạo Gò Thì Thùng là hệ thống địa đạo quân sự lớn thứ ba Việt Nam (sau Củ Chi và Vĩnh Mốc), được xây dựng năm 1964-1965 tại thôn Xuân Thành, xã An Xuân, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên, và công nhận di tích quốc gia năm 2008 theo Quyết định số 1148/QĐ-BVHTT. Với tổng chiều dài gần 2km trên độ cao 400m, địa đạo đóng vai trò quan trọng trong kháng chiến chống Mỹ, góp phần làm thất bại cuộc phản công chiến lược mùa khô của Mỹ năm 1966.

Vị Trí Và Đặc Điểm

Gò Thì Thùng nằm trên cao nguyên Vân Hòa, cách TP. Tuy Hòa khoảng 45km về phía Bắc, giáp ranh ba huyện Tuy An, Đồng Xuân và Sơn Hòa, với khí hậu mát mẻ quanh năm nhờ rừng cây bao phủ. Địa đạo chạy hướng Bắc-Nam, sâu trung bình 4,5-5m, rộng 0,8m, cao 1,6-1,8m, đủ chỗ cho người mang ba lô và vũ khí di chuyển.

Hệ thống bao gồm 486 giếng thông hơi, đường hầm chính với nhánh phụ, hầm chỉ huy, kho vũ khí, lương thực, nước uống (có thể chứa 100 người trong 3 tháng), và mạng lưới giao thông hào chằng chịt với bãi chông, vọng gác, đài quan sát. Các giếng cách nhau 20m với cửa hông ngụy trang, đảm bảo bí mật và chống bom pháo loại nhỏ.

Lịch Sử Và Ý Nghĩa

Công trình khởi công ngày 10/5/1964 do Tỉnh ủy Phú Yên và Ban Chỉ huy quân sự Khu V chỉ đạo, huy động hơn 100.000 công dân (chủ yếu đào đêm để bí mật), hoàn thành tháng 8/1965 dưới sự lãnh đạo của Bí thư Tỉnh ủy Trần Suyền. Địa đạo là căn cứ bí mật cho Tỉnh ủy, Huyện ủy Tuy An và lực lượng vũ trang, nơi trú ẩn và chiến đấu trong các trận càn quét của Mỹ-ngụy, đặc biệt trận đánh ngày 24/6/1966 khi du kích địa phương tiêu diệt hàng trăm lính Mỹ, bảo vệ an toàn chỉ huy và thương binh. Sau giải phóng, dấu vết chiến tranh như hố bom, bãi mìn vẫn còn, nhưng nay đã xanh tươi với nhà cửa mới. Di tích giáo dục truyền thống cách mạng, gắn với hội đua ngựa truyền thống mùng 9 tháng Giêng Âm lịch.

Bảo Tồn Và Trải Nghiệm Tham Quan

Di tích được tôn tạo với đường nhựa dẫn vào, khu trưng bày hiện vật (công cụ đào hầm, vũ khí) và hướng dẫn viên kể chuyện lịch sử. Tham quan miễn phí hoặc giá rẻ (khoảng 20.000 VND), mở cửa từ 7:00-17:00 hàng ngày, phù hợp khám phá bằng xe máy hoặc tour (kết hợp Nhà thờ Bác Hồ lân cận). Du khách có thể chui địa đạo (một phần mở cho trải nghiệm), nghe kể về tinh thần anh hùng, và tham gia lễ hội đua ngựa để hiểu văn hóa địa phương. Lưu ý: Mang đèn pin, mặc quần áo thoải mái do địa đạo hẹp và ẩm ướt; tránh đi mùa mưa. Nơi đây thu hút du khách “về nguồn”, góp phần phát triển du lịch Phú Yên.